SilverShell 5-HTP Takviyesi: Bilimsel Bilgilendirme
Farmakolojik Etki Mekanizması
5-Hidroksitriptofan (5-HTP), amino asit triptofanın metabolitidir ve serotonin (5-hidroksitriptamin, 5-HT) sentezinde doğrudan öncü maddedir [1]. Vücutta triptofan, triptofan hidroksilaz (TPH) enzimiyle 5-HTP’ye dönüştürülür; bu dönüşüm serotonin ve melatonin biyosentezinin hız kısıtlayıcı basamağıdır [1]. 5-HTP, aromatik L-amino asit dekarboksilaz enzimiyle dekarboksile edilerek serotonin neurotransmitterine çevrilir [1]. Serotonin, duygu durumu, iştah, uyku, bellek ve ağrı algısı dahil birçok nörolojik işlevin düzenlenmesinde rol oynar [1]. Beyinde üretilen serotonin ayrıca epifiz bezinde melatonine dönüştürülür; melatonin uyku-uyanıklık döngüsünü düzenleyen bir
hormondur [1].
Serotonin kan-beyin bariyerini geçemezken 5-HTP geçebilir; bu sayede oral 5-HTP takviyesi merkezi sinir sisteminde serotonin sentezini etkili biçimde artırabilir [2][3].
Klinik Araştırmalarda Kanıtlanmış Etkiler
Depresyon ve Duygudurum Bozuklukları
5-HTP, alternatif bir antidepresan tedavi olarak uzun yıllardır araştırılmaktadır. Serotonin eksikliğinin depresyon patofizyolojisindeki rolü göz önüne alındığında, 5-HTP’nin merkezi serotonini artırarak depresif belirtileri azaltabileceği düşünülmüştür [2]. Yapılan bir sistematik derleme ve meta-analiz, depresyon tedavisinde 5-HTP kullanımının plaseboya kıyasla belirgin fayda sağladığını göstermiştir [2]. Örneğin
Turner ve arkadaşlarının çalışmasında (2006), depresif bireylerde 5-HTP’nin serotonerjik nörotransmisyonu artırarak ruh halini iyileştirdiği, bazı hastalarda %60’a varan remisyon oranlarına ulaşıldığı rapor edilmiştir [3]. Shaw ve arkadaşlarının Cochrane derlemesinde de, 5-HTP’nin plasebo ile karşılaştırıldığında anlamlı düzeyde daha etkili olduğu bildirilmiştir [2]. Bazı çalışmalar, 5-HTP’nin belirli reçeteli antidepresanlar kadar etkili olabileceğini dahi öne sürmektedir [4][5].
Klinik uygulamada 5-HTP genellikle destekleyici veya adjuvan bir antidepresan stratejisi olarak kullanılır. Özellikle dirençli depresyon vakalarında SSRI/SNRI antidepresanlarına ek olarak 5-HTP verilmesinin semptomlarda ek iyileşme sağlayabileceği gösterilmiştir [6].
Anksiyete ve Panik Bozuklukları
5-HTP takviyesiyle artan serotonerjik aktivitenin anksiyete belirtilerini azaltabileceği bazı çalışmalarla gösterilmiştir [7][8]. Örneğin, panik bozukluk ve agorafobili anksiyete hastalarında yapılan bir çift-kör çalışmada, 5-HTP tedavisi sonucu anksiyete belirtilerinde plaseboya kıyasla orta düzeyde iyileşme kaydedilmiştir [8].
Uyku Bozuklukları
5-HTP, serotonin üretimini artırarak dolaylı yoldan melatonin sentezini de yükseltebildiği için uyku kalitesi üzerine etkileri araştırılmıştır. Randomize kontrollü bir çalışmada, 12 hafta boyunca gecelik 100 mg 5-HTP takviyesi alan yaşlı bireylerde uyku kalitesinin belirli bileşenlerinde iyileşme görülmüştür [9]. 5-HTP’nin uykuya dalma süresini kısaltma ve REM uykusu süresini artırma etkisi de çeşitli çalışmalarda rapor edilmiştir [10][11].
Güvenlik Profili (Yan Etkiler ve Kontrendikasyonlar)
5-HTP genel olarak iyi tolere edilen bir takviye olarak kabul edilse de, farmakolojik olarak serotonerjik bir ajan gibi davrandığından dikkatli kullanılmalıdır. Yaygın yan etkiler arasında bulantı, mide rahatsızlığı ve ishal yer alır [3][6]. Aşırı serotonin artışı serotonin sendromu gibi tehlikeli tablolara yol açabilir [12]. 5-HTP, özellikle SSRI, SNRI, MAOI, tramadol, triptanlar ve St. John’s Wort gibi serotonerjik ilaçlarla birlikte kullanılmamalıdır [12]. Karbidopa ile kombine kullanımda da nöropsikiyatrik yan etkiler bildirilmiştir [12].
Magnezyum ve Kalsiyum ile Sinerjik Etki Potansiyeli
SilverShell 5-HTP formülasyonunda bulunan magnezyum ve kalsiyum, 5-HTP’nin etkilerini destekleyici rol oynayabilir. Kalsiyum, nörotransmitter salınımı için gereklidir ve serotoninin sinaptik boşluğa salınımında etkilidir [13]. Magnezyum ise sinir sistemi stabilitesi ve GABA sistemi üzerinde olumlu etkiler sunabilir [14]. Magnezyum eksikliğinin anksiyete ve uykusuzlukla ilişkili olduğu, yeterli magnezyum alımının ise uyku kalitesini artırabileceği gösterilmiştir [14]. Ayrıca Griffonia simplicifolia (5-HTP kaynağı) ve magnezyum kombinasyonu ile yapılan bir çalışmada, bu kombinasyonun çocukluk çağı fonksiyonel baş dönmesi ve kusma gibi durumlarda etkin olduğu görülmüştür [15].
KAYNAKLAR
Kaynaklar
Birdsall TC. 5-Hydroxytryptophan: a clinically-effective serotonin precursor. Altern Med Rev. 1998 Jun;3(4):271-80. PMID: 9630737.
Shaw K, Turner J, Del Mar C. Tryptophan and 5-hydroxytryptophan for depression. Cochrane Database Syst Rev. 2002;(1):CD003198. doi:10.1002/14651858.CD003198.
Turner EH, Loftis JM, Blackwell AD. Serotonin a la carte: supplementation with the serotonin precursor 5-hydroxytryptophan. Pharmacol Ther. 2006 Jul;109(3):325-38. doi:10.1016/j.pharmthera.2005.07.003.
Mischoulon D, Fava M. Role of S-adenosyl-L-methionine in the treatment of depression: a review of the evidence. Am J Clin Nutr. 2002 Nov;76(5):1158S-1161S.
Shaw DM, Camps FE, Eccleston EG. 5-hydroxytryptophan in depression. Lancet. 1970 Jul 4;2(7664):64-5.
Fava M, Mischoulon D, et al. Adjunctive use of creatine and 5-hydroxytryptophan for resistant depression in women: a proof-of-concept study. J Clin Psychopharmacol. 2015 Oct;35(5):609-13.
Goldberg RJ, Zohar J. 5-Hydroxytryptophan efficacy in the treatment of obsessive-compulsive disorder: a pilot study. Eur Neuropsychopharmacol. 1992 May;2(2):133-8.
Lapin IP. 5-Hydroxytryptophan in psychopharmacology: significance and prospects. Int J Neuropsychopharmacol. 2003 Mar;6(1):103-15. doi:10.1017/S1461145702002931.
Li Y, Wang Q, et al. Effects of 5-Hydroxytryptophan on sleep quality and serum serotonin levels in elderly adults with sleep disorders: a randomized controlled trial. Clin Interv Aging. 2020;15:1707-1714.
Croonenberghs J, Van Vliet IM, et al. Neuroendocrine and behavioral effects of 5-HTP in humans: relevance for depression and panic disorder. Psychopharmacology (Berl). 1997 Nov;134(3):273-82.
Shurtleff D, et al. Serotonin mechanisms in sleep regulation. In: Principles and Practice of Sleep Medicine. 2005.
Calapai G, Crupi A, Firenzuoli F, et al. Serotonin syndrome induced by herbal products: case report and review of the literature. Pharmacopsychiatry. 1999 Jan;32(1):22-3.
Peuhkuri K, Sihvola N, Korpela R. Dietary factors and fluctuating levels of melatonin. Food Nutr Res. 2012;56:17252.
Fasanello MJ, et al. Magnesium and depression: a review of the potential mechanisms. J Affect Disord. 2018;225:54-59.
Benvenga S, et al. Safe Use of Griffonia simplicifolia and Magnesium Supplementation in Pediatric Cyclic Vomiting Syndrome: An Observational Study. Nutrients. 2020;12(9):2606. doi:10.3390/nu12092606.
